Hortiterapia, czyli leczenie ogrodem, to coraz popularniejsza dziedzina nauki, wykorzystuje zajęcia w ogrodzie i samo przebywanie wśród roślin do poprawy zdrowia człowieka i relacji międzyludzkich. Ogrody działkowe mają w sobie ogromny potencjał, aby dzięki umiejętnemu wykorzystaniu, spełniać terapeutyczne i społeczne funkcje hortiterapii. Lecznicze działanie ogrodu może obejmować przy tym bierne lub czynne korzystanie z jego walorów.

Realizacja hortiterapii może następować biernie, już nawet poprzez przebywanie w ogrodzie. Odbieramy wówczas przestrzeń naszymi zmysłami. Dla lepszego funkcjonowania naszego organizmu ważna jest stymulacja wielozmysłowa. Powinniśmy uaktywniać zatem wszystkie zmysły: wzroku, dotyku, węchu, słuchu i smaku.

Wzrok
Z naszych zmysłów najbardziej rozwinięty jest wzrok. Jeżeli otoczenie podoba nam się, to następuje między innymi wyciszenie organizmu, relaksacja, wyrównanie i spowolnienie tętna. Wzrokiem doświadczamy przede wszystkim kolorów ogrodu. Od dawna wiadomo, że zieleń uspokaja. Potrzebujemy także często innych kolorów, w zależności od naszych potrzeb emocjonalnych. Zatem można tworzyć zakątki ogrodu, w których będzie dominował jeden kolor. Rabaty można też komponować na zasadzie kontrastu kolorystycznego, aby uzyskać równowagę optyczną. Stymulacja wzrokowa zachodzi także poprzez dostrzeganie różnej wysokości i pokroju roślin, kształtu liści i kwiatów. Cenne będzie z tego powodu sadzenie obok siebie roślin zróżnicowanych tymi cechami

Dotyk
Nie obawiajmy się dotykać roślin. Rozpocznijmy od poczucia tekstury kwiatów, a następnie liści i łodyg. Możemy uaktywniać receptory dotykowe także na stopach (spacerując po trawniku), czy na plecach, leżąc na trawie lub liściach. Będziemy zaskoczeni, że wiele roślin jest przyjemnych w dotyku. Możemy ich doświadczać, aby poprawić sobie nastrój lub nawet odstresować się.

Zapach
Pozytywnie będą też działać zapachy ogrodu, które nam się dobrze kojarzą. Testujmy zatem woń kwiatów i liści, wybierając dla siebie te najbardziej przyjemne.

Dźwięk
Dźwięków w ogrodzie dostarcza nie tylko pluskająca woda, szumiące na wietrze liście traw lub gałęzie drzew, ale także ptaki i owady. Spróbujmy uczynić dla nich przyjazną przestrzeń ogrodową poprzez sadzenie roślin zapewniających im pokarm (ozdobne krzewy owocujące, gatunki dzikie, łąki kwietne), ale też dawanie schronienia (budki dla ptaków, hotele dla owadów).

Smak
Kultywujmy tradycję ogrodu użytkowego, aby można było, chodząc po ogrodzie, próbować owoców, zbierać warzywa, zioła lub jadalne kwiaty. W ten sposób przyczynimy się do stymulacji zmysłu smaku.

Hortiterapia czynna
Bardzo ważne jest też korzystanie z ogrodu w sposób czynny. W tym zakresie można wykonywać wszystkie prace dostosowane do naszych możliwości. Profesjonalny hortiterapeuta dobrałby do danego problemu fizycznego lub psychicznego taki rodzaj zajęć, który może zmniejszyć daną dysfunkcję. Jednak również działkowcy i inni użytkownicy ogrodów, mimo że nie mają zazwyczaj pełnej wiedzy w tym zakresie, również mogą, na zasadzie obserwacji siebie lub bliskich, spróbować określić przydatne zadania z roślinami.
Autor: dr hab. Agnieszka Krzymińska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Więcej na ten temat we wrześniowym „działkowcu", do kupienia - numery archiwalne – tel. 22 101 34 34.

Fot.: Shutterstock.com