Ogrody Dalekiego Wschodu i towarzysząca im filozofia mogą podpowiedzieć i zainspirować jak żyć zgodnie z naturą. Na sztukę ogrodową w Japonii ogromny wpływ miała filozofia zen, potrzeba wyciszenia, wejścia w głąb siebie, kontemplacja, podziwianie natury..

Przy projektowaniu, mistrzowie japońscy inspirowali się dziką przyrodą i twierdzili, że nawet nowo powstały ogród ma wyglądać tak, jakby miał 100 lat.
Pierwsze takie ogrody powstawały przy rezydencjach cesarzy, szogunów, arystokracji i przy klasztorach. Dawały poczucie wyjątkowego piękna i spokoju. W Polsce najbardziej znanym przykładem jest ogród japoński we Wrocławiu. Charakterystyczną cechą ogrodów japońskich jest przekazanie nastroju równowagi, prostoty, elegancji i harmonii, a także asymetria i symbolika. Każdy element ogrodu ma znaczenie, jego rodzaj i umiejscowienie nie jest przypadkowe. W dużym uproszczeniu ogrody japońskie dzielimy na tzw. ogrody suchego krajobrazu – utworzone głównie z kamieni i żwiru; ogrody krajobrazowe – przeznaczone do spacerów i ogrody herbaciane.

Mała architektura i dodatki
Bardzo ważną rolę odgrywa woda. Wnosi życie i ruch. Nie zawsze jest przedstawiana dosłownie, w formie strumienia lub stawu. Wodę w ogrodach suchego krajobrazu symbolizuje żwir lub piasek gruboziarnisty grabiony tak, aby oglądający miał wrażenie płynących fal. Zastosowane kamienie i głazy to często wyobrażenie wysp. Powinny być zawsze naturalnie ułożone. W ogrodach krajobrazowych stawy i strumienie przeplatają się płynnie, brzegi i wyspy łączone są mostkami. Spacerujący, często po minięciu charakterystycznej, okrągłej bramy księżycowej, w miarę zagłębiania się w głąb ogrodu, odkrywa niespodzianki i piękne widoki: szumiące wodospady, rosnące samotnie piękne okazy wiśni, magnolii, różaneczników itp. Stonowane dekoracje to kamienne latarnie, źródełka, pomosty, ścieżki ułożone z pojedynczych kamieni, płynnie wijące się. Cenione są pokryte patyną czasu dekoracje, omszałe kamienie, spalone słońcem bambusowe deski...
Do ogrodów herbacianych, zlokalizowanych przy pawilonach, prowadzą najczęściej ścieżki z płaskich i zatopionych w mchu kamieni. Przy wejściu do pawilonu często stoi kamienna latarnia i misa na wodę. Taki ogród jest otoczony żywopłotem, który odizolowuje od świata zewnętrznego i pomaga w pełni stworzyć atmosferę równowagi i spokoju przy ceremonii parzenia i picia herbaty.

Rośliny
Także są wprowadzone oszczędnie, naśladując naturę. Gatunki które możemy wprowadzić także w naszym klimacie to: azalie japońskie, wiśnie, glicynie, magnolie, sosny, miłorzęby, klony palmowe, bukszpany. Byliny to: liliowce, kosaćce, piwonie, złocienie i trawy ozdobne (także mrozoodoporne bambusy), paprocie i runianki japońskie. Ważnym elementem jest mech. Rośnie często zamiast trawy. Tworzone są z niego duże połacie, na pagórkowatym podłożu. Japończycy w mistrzowski sposób prowadzą drzewa tworząc nawet z młodych egzemplarzy – stare. To bonsai pokazujące drzewa jako sędziwe, dostojne i poszargane wiatrami i czasem.

Jak wprowadzić taki styl?
Japoński styl pasuje do nowoczesnej, minimalistycznej architektury. Na tle prostej bryły budynku taki ogród będzie dobrze wyglądał. Dobrym rozwiązaniem jest wydzielenie części ogrodu, np. wysokim zimozielonym żywopłotem lub ogrodzeniem z desek z przeznaczeniem na kącik w stylu japońskim. Dbałość o szczegóły będzie kluczem do sukcesu. Na małej powierzchni zakatek japoński może przybrać postać żwirowo-kamienistego placyku ze starannie dobranymi dekoracjami i np. jedną formowaną sosną. Miejsce takie będzie idealne do kontemplacji i wyciszenia. Trzeba pamiętać, że często mniej znaczy więcej... Przy domach o ozdobnych elewacjach ten styl może się nie obronić, a ogród japoński przy drewnianym dworku wyglądałby mało wiarygodnie.

mgr inż. Karolina Szablowska, architekt krajobrazu
źródło DZ 3/2019, fot. Shuttersock.com