W obliczu zmian klimatycznych oraz ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, jak: susze, nawałnice i ulewne deszcze, a także malejących zasobów wodnych, przechwytywanie wody jest działaniem koniecznym, ekologicznym i ekonomicznym – czyli odpowiedzialnym.

Będąc użytkownikiem działki bądź ogrodu przydomowego, oszczędzanie wody, to nie lada wyzwanie – nie można przecież zaprzestać nawadniania roślin, biorąc pod uwagę najgorętsze miesiące, a także okresowe, niejednokrotnie długotrwałe susze. Z drugiej strony, w trosce o środowisko, powinniśmy ograniczyć zużycie wody uzdatnionej, doprowadzanej z miejskich wodociągów. Co zatem można zrobić, aby działać zarówno ekologicznie, jak i ekonomicznie?

1. Po pierwsze – zadbaj o podłoże
Należy postarać się, aby woda jak najdłużej utrzymywała się w górnej warstwie gleby, czyli w strefie, gdzie rozwija się system korzeniowy roślin. Przed ich posadzeniem warto wymieszać glebę z torfem, lub – jeszcze lepiej – z kompostem, które skutecznie zatrzymują wodę. Doskonałym sposobem na utrzymanie wilgotności podłoża jest jego ściółkowanie, które pomoże ograniczyć wyparowanie wody z gleby. Wybór materiałów jest duży: od okrywania kompostem, przez różnobarwne kory, po żwir i kamienie dekoracyjne.

2. Wybór nawierzchni
Wprowadzając do ogrodu szlaki komunikacyjne – ścieżki i placyki, warto wybrać nawierzchnie przepuszczalne dla wody, tj.: żwirowe i kamienne, a w przypadku płyt chodnikowych, czy kostki brukowej – zostawić większą przestrzeń dylatacyjną. Można postawić też na naturę – wydeptane powierzchnie trawiaste i ziemne także mają swój urok. Zastosowanie tego typu nawierzchni umożliwi przesiąkanie wody opadowej do gruntu i zapobiegnie spływom powierzchniowym. Koniecznie unikajmy wybetonowanych szczelnie powierzchni.

3. Zieleń dobrze dobrana
Staranny dobór szaty roślinnej, dostosowany do panujących w ogrodzie warunków wilgotnościowo-glebowych i nasłonecznienia, uwzględnienie odporności roślin na niekorzystne warunki, np. susze, czy wręcz przeciwnie, na okresowe zastoje wody, to też klucz do oszczędzania wody. Rośliny dobrze dobrane do danych warunków będą lepiej rosły i wymagają od nas mniej pielęgnacji.

4. Właściwa pielęgnacja
Powinno się pamiętać również o regularnym przycinaniu pędów, co poprawi nie tylko kondycję i wygląd roślin, ale też zredukuje ich zapotrzebowanie na wodę. Z kolei, usuwanie chwastów, które konkurują z posadzonymi przez nas roślinami, ułatwi tym drugim dostęp do wody w glebie. Trawnik ścinany częściej, a niewiele, bądź wcale, lepiej znosi niesprzyjające warunki. Krótko przycięty trawnik ma większe zapotrzebowanie na wodę. Zalecane jest częste koszenie o mniej więcej 1/3 długości źdźbła trawy, co sprzyja rozkrzewianiu się muraw i rozbudowie systemu korzeniowego.

5. Postaw na łąkę
Zwyczajny trawnik warto też zamienić choć w części na rzadziej koszoną łąkę kwietną, skomponowaną z gatunków o głębszym niż trawy systemie korzeniowym. Łąka nie tylko zatrzyma więcej wody, ale będzie też miejscem bardziej odpornym na niedostatki wilgoci, a także domem dla wielu pożytecznych gatunków owadów, w tym zapylaczy.

6. Sztuka podlewania
Podlewajmy raz, a sowicie, dostateczną ilością wody, ponieważ podlewając często, ale niewiele, wcale nie oszczędzamy – wręcz przeciwnie, sprawiamy, że podłoże nie zdąży nasiąknąć, a woda bardzo szybko wyparuje, jeszcze zanim dotrze do korzeni roślin.

7. Oczko wodne
Nawet mały zbiornik wodny ma wiele zalet – pozwala na gromadzenie wody na działce, zwłaszcza tej pochodzącej z opadów, a zarazem daje możliwość wprowadzenia ciekawych roślin związanych ze środowiskiem wodnym, jak np.: tojeść rozesłana i bukietowa, okrężnica bagienna, czermień błotna, jeżogłówka gałęzista, łączeń baldaszkowaty i kaczeńce, kosaćce żółte, niezapominajka błotna, sit rozpierzchły, długosz królewski, pióropusznik strusi, narecznica samcza. Ponadto oczko wodne pozwala na urozmaicenie krajobrazu i wspieranie bioróżnorodności. Tego typu naturalistyczny zbiornik wodny łatwiej będzie utrzymać, gdy umożliwimy mu dodatkowe zasilanie wodą opadową z rur spustowych i dodatkowo, biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu, umiejscowimy go w naturalnym zagłębieniu, co umożliwi spływ wody z wyżej usytuowanych miejsc działki. Zgodnie z Regulaminem ROD oczko wodne na działce może mieć do 10 m² powierzchni, jednak na terenach wspólnych w ogrodach można zakładać większe zbiorniki, choć ze względów bezpieczeństwa warto, aby był utrudniony do nich dostęp przez małe dzieci.

8. Zbiornik na deszczówkę
Retencjonowanie wody pozwala: w czasie suszy wykorzystywać zgromadzoną wodę opadową na potrzeby zasilenia roślin, a w czasie ulewnych deszczy – przechwytywać wodę, co zmniejszy ryzyko zastoisk, podtopień i spływu powierzchniowego. Przechwytywanie wody opadowej i wykorzystanie jej na działce to niezwykle istotne działanie, biorąc pod uwagę także aspekty ekonomiczne – nie płacimy za zużycie wody. Większość działkowców doskonale zna zalety wody deszczowej i z powodzeniem stosuje ją do swoich upraw. Woda opadowa jest miękka, pozbawiona substancji obecnych w wodzie wodociągowej – takich jak chlor i fluor, które nie korzystnie wpływają na rośliny. Dodatkowo, dzięki swojemu niskiemu pH nadaje się do podlewania nawet tych roślin, które lubią kwaśne podłoże (np. hortensji, różaneczników, wrzosów, azalii, kiścieni, borówek). W wodzie opadowej brakuje też magnezu i wapnia, co sprawia, że wokół podlewanych roślin nie tworzą się białe osady. Poza tym korzystając z wody deszczowej nie musimy czekać z podlewaniem – jej temperatura jest idealna dla roślin. Wodę opadową można „łapać" na wiele sposobów. Oprócz wcześniej wspomnianych ogrodów deszczowych, można postawić wolnostojący zbiornik na wodę spływającą z dachu, czy rur spustowych, wybudować studzienkę chłonną lub podziemny zbiornik na deszczówkę.
mgr inż. Monika Kucharska-Świerszcz, ekolog, architekt krajobrazu, Uniwersytet Rzeszowski
Fot Shutterstock.com.