dr Aneta Załęcka, dr hab. Ewa Rembiałkowska, SGGW

Jakie są koszty, wpływ na środowisko i zdrowie ludzi organizmów genetycznie modyfikowanych?
Koncerny biotechnologiczne operują następującymi, nieprawdziwymi obietnicami: wzrost plonów, spadek ilości stosowanych środków ochrony roślin, co miałoby wpłynąć na zmniejszenie problemu głodu, spadek ponoszonych kosztów, dbałość o środowisko. Tymczasem ziarno roślin GM wraz z opłatami licencyjnymi i technologicznymi jest w wielu krajach droższe i udowodniono, że plony uzyskiwane z takiego ziarna są przeciętnie o 5–20% mniejsze niż tradycyjnych.

Zamiast zmniejszenia kosztów ponoszonych na środki ochrony roślin, uprawianie GMO może wręcz powodować ich wzrost. Przyczyny tego są różne: nieprecyzyjna technologia może prowadzić do niefunkcjonowania wprowadzonego genu; rośliny GM wyhodowane w jednym klimacie nie są w stanie dostosować się do warunków klimatycznych innych krajów; mogą stać się też bardziej podatne na lokalne szkodniki i choroby; w związku z długotrwałym stosowaniem jednego rodzaju herbicydu, u chwastów może pojawić się odporność na substancję aktywną, czego rezultatem są tzw. superchwasty. W konsekwencji rolnicy zmuszani są do ponoszenia dodatkowych kosztów ich usuwania. Zwiększeniu ulegają też koszty przetwarzania, przechowania i dystrybucji, ze względu na wyższe koszty odseparowania odmian zmodyfikowanych i tradycyjnych. Część uczestników rynku decyduje się nie nabywać produktów z GMO, ponosząc związane z tym koszty ich unikania.

Wpływ na środowisko
Innym rodzajem kosztów są koszty wynikające z negatywnego oddziaływania GMO na środowisko naturalne. Zagrożona jest różnorodność gatunkowa roślin i zwierząt istniejąca na Ziemi, zapewniająca niezbędną równowagę panującą w środowisku. Przyczyny spadku różnorodności biologicznej mogą być różne, od wypierania roślinności typowej dla danego regionu przez bardziej ekspansywne rośliny GM do zaburzeń w łańcuchach pokarmowych. Powstawanie superchwastów i superszkodników prowadzi do stosowania coraz większych dawek środków ochrony roślin także w okresie wegetacji, prowadząc do skażenia środowiska i do niszczenia nie tylko szkodników czy chwastów, ale i wielu gatunków pożytecznych.

Skutki zdrowotne
Kolejna kategoria kosztów pośrednich i zagrożeń wynikających ze stosowania GMO to koszty wpływu na zdrowie ludzi i zwierząt. Z jednej strony koncerny biotechnologiczne posługują się argumentem, że Amerykanie od wielu lat codziennie spożywają rośliny GM, a nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania z tego powodu. Z drugiej strony Amerykańskie Centrum Kontroli Chorób podało, że wraz z wprowadzeniem żywności zawierającej GM, w przeciągu siedmiu lat liczba chorób powodowanych przez żywność podwoiła się. Doniesienia z Wielkiej Brytanii mówią o tym, że od początku importu soi GM ilość alergii na nią wzrosła o 50%. Nie jest to bezpośredni dowód związku żywności GM ze zdrowiem konsumentów, ale wskazuje na konieczność badań, które by ten związek szczegółowo wyjaśniły. Zwłaszcza mając na uwadze fakt, że taki związek został odkryty przez naukowców z Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA), którzy zbadali, że żywność z GMO nie tylko różni się od naturalnej, ale może być niebezpieczna dla zdrowia i wywoływać m.in. alergie, może zawierać toksyny i powodować różne problemy. Pomimo tego rośliny GM dopuszczono na rynek. Gdyby nie orzeczenie sądu, społeczeństwo miało wierzyć w oficjalne oświadczenie, że brak jest danych na temat tego, czy żywność z GMO różni się od tradycyjnej. Tak więc można przypuszczać, że żywność ta rzeczywiście odpowiada za coraz gorszy stan zdrowia ludzi. Modelem odniesienia do ludzi są badania przeprowadzane w celu ustalenia wpływu pasz, zawierających rośliny GM na zdrowie zwierząt. Niemal wszystkie niezależne badania tego typu wykazują jej szkodliwe bądź niewyjaśnione działanie (badania takich naukowców jak Pusztai, Malatesta, Ermakowa). Z badań tych wynika, że u zwierząt laboratoryjnych karmionych paszami GM mogą wystąpić zmiany w niemal wszystkich narządach wewnętrznych. Niepokojące są również doniesienia rolników, którzy stosują pasze zawierające GMO i stwierdzają, że pasze te wywołują u zwierząt gospodarskich choroby, bezpłodność a nawet śmierć.